Son dakika! Suudi Arabistan tepetaklak oldu

Her yıl on milyarlarca dolarlık silah satın alan ve petrolden kazandığı paralarla Kraliyet ailesinin lüks yaşam sürdüğü Suudi Arabistan'da, ekonomik bir deprem yaşanıyor.

Suudi Arabistan, corona virüs salgınının ekonomiye etkilerini azaltmak için açıkladığı kemer sıkma önlemleri kapsamında katma değer vergisini (KDV) üç katına çıkaracak.

Corona virüs salgınında küresel enerji fiyatlarının düşmesi, petrol zengini ülkenin gelirlerinin ciddi oranda düşmesine neden olmuştu.

Suudi Arabistan'da KDV iki yıl önce yürürlüğe konmuştu. Bu karar, ülkenin petrol gelirlerine bağımlılığını azaltma çabaları çerçevesinde alınmıştı.

Suudi Arabistan resmi haber ajansına göre, KDV 1 Temmuz'dan itibaren yüzde 5'ten yüzde 15'e çıkacak. Geçim ödenekleri ise 1 Haziran'dan itibaren durdurulacak.

Maliye Bakanı Muhammed el-Jadaan, açıklamasında "Bu reçete acı fakat orta ve uzun vadede finansal ve ekonomik istikrarımızı korumak için zorunlu" dedi. Suudi Arabistan'da yılın ilk üç ayında kamu harcamaları, ülkenin gelirlerini aştı ve 9 milyar dolarlık bir bütçe açığı oluştu.

Aynı dönemde ülkenin petrol gelirleri geçen yılın ilk çeyreğindekine kıyasla yüzde 24 azalarak 34 milyar dolara düştü. Bunun sonucu olarak ülkenin toplam gelirlerinde yüzde 22'lik bir azalma görüldü.

Mart'ta Suudi Arabistan Merkez Bankası'nın döviz rezervleri son 20 yıldaki en hızlı düşüşü yaşadı. Rezervler 2011'den bu yana görülen en düşük seviyeye indi.

Corona virüs salgınıyla mücadele için alınan önlemlerin Veliaht Prens Muhammed bin Salman tarafından başlatılan ekonomik reformları yavaşlatacağı ve bunların kapsamını daraltacağı belirtiliyor.

Suudi Arabistan'da devlete ait Aramco petrol şirketi geçen yıl halka açılmıştı. Tarihteki en büyük halka arzda Riyad 25,6 milyar dolar kaynak toplamıştı.

Suudi Arabistan topraklarındaki zengin petrol kaynaklarının ilk yatağı 1938'de keşfedildi. ABD'nin kontrolündeki Aramco şirketi (Arabian American Oil Company) tarafından üretime geçildi.

Suudi Arabistan 1960'ta Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nün (OPEC) kurucuları arasında yer aldı. 1973'te Kral Faysal idaresindeki Suudi Arabistan, OPEC üyesi Arap ülkelerinin Batılı ülkelere karşı petrol boykotu başlatmasına öncülük etti.

Boykotun gerekçesini, Mısır ile Suriye'nin, 1967 Savaşı'nda İsrail'in eline geçen Sina Yarımadası ve Golan Tepeleri'ni geri almak için Ekim 1973'te düzenlediği askeri harekatta İsrail'i desteklemeleri oluşturuyordu. Boykot, petrol fiyatlarını aşırı derecede yükseltti, bu yükseliş borsaların çöküşünü tetikledi. 1929 Buhranı'ndan sonraki en büyük küresel ekonomik kriz yaşandı.

Kral Faysal'ın 25 Mart 1975’te yeğeni tarafından sarayında öldürülmesinin ardından petrol boykotu kaldırıldı. Ülkenin başına geçen üvey kardeşi Halid Bin Abdülaziz Batı ile daha samimi ilişkiler kurdu. 1981'de Suudi Arabistan öncülüğünde Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi (GCC) kuruldu.

Petrol ve doğalgaz üreticiliğinde ilk sıralarda yer alan Suudi Arabistan, dünyadaki petrol rezervlerinin yüzde 20'sini elinde bulunduruyor. Petrol, Suudi Arabistan'ın gelirinin yüzde 45'ini, ihracatının ise yüzde 90'ını oluşturuyor.

Suudi Arabistan geçimini ham petrol üretimi, petrol arıtımı, petrokimyasallar, amonyak, endüstriyel gazlar, sodyum hidroksit, çimento, gübre, plastik, metal, ticari gemi tamiratı, ticari uçak onarım ve inşası ile sağlıyor.

El Suud ailesi tarafından monarşi ile yönetilen ülkede kral, devlet ve hükümet başkanı olarak görev yapıyor. Hükümet fonksiyonları, tamamı kral tarafından atanan bakanlar kurulu aracılığıyla yürütülüyor.

Kral Selman'ın 2015 tahta çıkması ve hemen ardından oğullarından Muhammed bin Selman'ı Veliaht Prens ilan etmesiyle, Suudi Arabistan'da yeni bir dönem başladı.

Ülkenin yedinci kralının oğlu Muhammed bin Selman, birçok reform projesini hayata geçirdi, Kraliyet ailesindeki muhaliflerini hapse attırdı ve gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın İstanbul'da öldürülmesi için emir verdi.

Suudi Arabistan'daki reformların sonuncusu geçen ay ilan edildi, kırbaç cezası ve çocukken işlenen suçlar için idam cezası kaldırıldı. Resmi verilere göre, ülkede geçen yıl nerdeyse 200 kişi idam edildi.

Kısaca MBS olarak bilinen Veliaht Prens, Mart ayında ise kraliyet ailesinin üst düzey üyelerini gözaltına aldırdı. Üst düzey prenslerin gözaltına alınması, Veliaht Prens Muhammed bin Selman'ın yeni bir güç gösterisi olarak yorumlandı.

Suudi Arabistan nüfusunun yüzde 90'ını Araplar, kalan yüzde 10'luk bölümünü ise Afrika ve Asya kökenliler oluşturuyor. Resmi dili Arapça olan Suudi Arabistan nüfusunun tamamı Müslüman.

Suudi Arabistan'da bugüne kadar 39 bini aşkın corona virüs vakası belirlendi, 246 ölüm gerçekleşti. Amerikan New York Times gazetesi, ilk vakanın bildirilmesindan altı hafta sonra kraliyet ailesinden 150 kişiye de virüs bulaştığını duyurdu.

Kraliyet ailesinin tedavi gördüğü özel hastanelerde görev yapan doktorlar, 500 yatağı virüs bulaşma ihtimali olan aile mensupları ve yakınları için hazırladı.

Özel hastanelerden biri olan Kral Faysal Uzmanlık Hastanesi’nin doktorlara gönderdiği ve New York Times’ın bir kopyasına ulaştığı mesajda şu yazıyordu:

"Ülke genelinden gelecek VIP kişiler için talimatlar hazır olacak. Kaç kişinin geleceğini bilmiyoruz ama alarm seviyesini yüksek tutuyoruz. Tüm kronik hastalar en acil şekilde taburcu edilmeli, hasta olan hastane çalışanları da başka yerlerde tedavi edilmeli."

84 yaşındaki Kral Selman, salgını Cidde açıklarındaki bir adaya kapanarak geçiriyor. 34 yaşındaki Veliaht Prens MBS ise, birçok bakanla birlikte yine Cidde açıklarında karantinaya girmiş durumda.

Batı Asya'nın en geniş yüzölçümüne sahip ülkesi Suudi Arabistan Krallığı, Arap Yarımadası'nın büyük bir bölümümü kapsıyor. Ülkenin kuzeybatısında Ürdün, kuzey ve kuzeydoğusunda Irak, doğusunda Kuveyt, Katar, Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri, güneydoğusunda Umman, güneyinde Yemen, doğusunda Basra Körfezi ve batısında Kızıldeniz bulunuyor.